Sivil halkın yaralanmasına veya ölümüne ve/veya sosyal, ekonomik veya politik istikrarı bozmaya yönelik, gıdaların kasıtlı olarak biyolojik ajanlarla kontaminasyonu veya tehdidine biyoterörizm denir.
Amerika’da Hastalık Kontrol ve Önlemi Merkezi (CDC)’nin “Biyolojik ve Kimyasal Terörizm: Hazırlık ve Müdahale için Stratejik Planı” içinde biyolojik ajanların neler olabileceği detaylıca yer alıyor. Yüksek öncelikli ajanlar (A kategorisi), ulusal güvenlik için risk oluşturan organizmaları içerir, çünkü bunlar:
- Kolayca yayılabilir veya kişiden kişiye bulaşabilir
- Önemli halk sağlığı etkisi potansiyeli ile yüksek ölüme neden olabilir
- Halkta paniğe neden olabilir ve
- Halk sağlığına hazırlık için özel eylem gerektir.
İkinci yüksek öncelikli ajanların (B kategorisi) yayılması orta derecede kolaydır ve ölüm oranı düşüktür.
A kategorisindeki ajanlardan bazıları Bacillus anthracis (şarbon), Yersinia pestis (veba),
Clostridium botulinum toksini (botulizm) ve Variola major (çiçek hastalığı)’dır.
B kategorisindeki ajanlardan bazıları Brucella türleri (bruselloz), alfa virüsler, Salmonella türleri, Shigella dysenteriae (dizanteri), Escherichia coli O157: H7 ve Vibrio cholerae (kolera)’dır.
Tarihte birçok defa biyolojik ajanlar savaşlar sırasında ya da politik ve dini radikal gruplar tarafından saldırı amaçlı kullanılmıştır. Örneğin 11 Eylül 2001 tarihinde ABD’nin çeşitli şehirlerindeki terörist saldırılar sonrası değişik kuruluşlara gönderilen mektuplar içinde toz halinde şarbon sporları saptanmış ve toplam 15 kişide hastalık tespit edilmiştir.
Biyoterörizm saldırılarına bir diğer örnek, 1984 yılında Amerika’nın Oregon eyaleti Dalles şehrinde restoranlarda salata barlarına Salmonella bakterisi eklendi. Saldırıyı düzenleyen Osho takma adlı Baghwan Shree Rajneesh’in lideri olduğu ve 80’li yıllarda tüm dünyada bir milyonun üzerinde üyesi olan bir komün. Saldırının amacı Dalles’te eyalet seçimlerini etkilemek ve kendileri aleyhine çıkacak kararları engellemekti. Saldırı sonucunda 751 kişinin hasta olduğu, 451 kişinin hastanelik olduğu ve ölen olmadığı bildirildi.
Netflix’de 6 bölüm olarak gösterilen “Wild Wild Country” belgeseli Osho liderliğindeki bu komünün Hindistan’dan Amerika’ya uzanan hikayesini ve dünyada bıraktığı etkiyi o dönemin politik, toplumsal ve kültürel arka planı çerçevesinde anlatıyor. Belgesel oldukça sürükleyici ve bir solukta izleniyor.
Kaynak: https://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/rr4904a1.htm, Biological and Chemical Terrorism:Strategic Plan for Preparedness and Response, erişim tarihi: 30.05.2020