Gıda sahteciliği aşağıdaki amaçlardan biri için yasal şartlara aykırı olarak gıda ürününde yapılan değişikliklerdir:
- Ekonomik kazanç sağlamak
- Bilinen bir markaymış algısı yaratmak
- Ürünün görünür değerini artırmak
- Üründeki bozulmayı kapatmaya çalışmak
- Düşük kaliteli bir ürünü yüksek kaliteli hale getirmek
- Üretim maliyetini düşürmek
Gıdalarda sahtecilik (taklit/tağşiş/hile) ne şekilde yapılabilir?
- Ürünün seyreltilmesi
- Ürün ikamesi (yer değiştirme)
- Gizleme
- Yasaklı madde (yasal olarak izin verilmeyen) ekleme
- Yanlış etiketleme/Yanlış markalama
- Taklit Etme/Kopyalama
Ürünün seyreltilmesi
Değeri yüksek olan bir sıvı bileşenin içine değeri düşük başka bir sıvı bileşenin karıştırılması. Örneğin;
- Zeytinyağına Ayçiçek yağı katma
- Kaynak suyuna çeşme suyu karıştırma
- Süte su katma
Ürün ikamesi (yer değiştirme)
Yüksek değerli ürünün bir bileşenini veya bir kısmını düşük değerli bir bileşenle değiştirme işlemi. Örneğin;
- Tereyağına bitkisel yağ katma
- Dana eti içine sakatat katma
Gizleme
Bir gıda bileşeninin veya ürünün düşük kalitesini gizleme ve böylece daha kaliteli göstermeye çalışmaya işlemi. Örneğin;
- Hastalığı gizlemek için hormon enjekte edilen kümes hayvanları
- Kusurları gidermek için taze meyvelere uygulanan zararlı gıda boyası
Yasaklı madde (yasal olarak izin verilmeyen) ekleme
Kalite özelliklerini arttırmak için gıda ürünlerine yasal olmayan madde ekleme işlemi. Örneğin;
- Protein değerini arttırmak için süt tozuna melamin ekleme
- Baharatlara yasal olmayan boya ekleme
Yanlış etiketleme/Yanlış markalama
Ekonomik kazanç sağlamak için ambalaj üzerinde yanlış iddialarda bulunma. Örneğin;
- Organik olmayan ürün etiketinde organik logosu
- Ürün çeşidi ve menşeinin etikette yanlış yazılması
- Son kullanma tarihi geçen ürünün SKT’sini yanlış basma
Taklit Etme/Kopyalama
Ekonomik kazanç için, bilinen/markalaşmış gıda ürünlerinin markasının, ambalajının, vs. kopyalanması/taklit edilmesi
En çok gıda sahteciliği (taklit/tağşiş/hile) yapılan gıda ürünleri nelerdir?
- Zeytinyağı
- Balık
- Organik ürünler
- Süt ürünleri
- Tahıllar
- Bal ve akçaağaç şurubu
- Kahve ve çay
- Baharatlar (safran ve kırmızı biber tozu gibi)
- Şarap
- Meyve suları
Gıda sahteciliği (taklit/tağşiş/hile) için bilgi kaynakları
Dünyada gıda ürünlerinde yapılan taklit/tağşişlerin neler olduğunu araştırmak için aşağıdaki linklerden ücretsiz olarak bilgi alabilirsiniz:
https://ec.europa.eu/knowledge4policy/online-resource/food-fraud-database_en
https://webgate.ec.europa.eu/rasff-window/portal/#
Ücretli olarak bilgi alabileceğiniz kaynak:
https://decernis.com/solutions/food-fraud-database/
Türkiye’de gıda ürünlerinde yapılan taklit/tağşiş’i Tarım ve Orman Bakanlığının yayınladığı listeler aracılığı ile takip edebilirsiniz:
https://www.tarimorman.gov.tr/Haber/4310/Gidada-Taklit-Ve-Tagsis-Yapan-Firmalar-Aciklandi
Kaynaklar:
BRC-food/vers.8 Understanding Vulnerability Assessment-https://mygfsi.com/wp-content/uploads/2019/09/Food-Fraud-GFSI-Technical-Document.pdf, erişim tarihi: 21.04.2020